Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Travmaya sebep olan olay doğal afet, savaş, kaçırılma, fiziksel veya ruhsal istismara maruz kalma, yaşamı tehdit eden bir hastalık tanısı alma, kaza geçirme gibi hemen herkesi etkileyebilecek kadar örseleyicidir. Yaşam boyu TSSB sıklığı %9-15 arasındadır. Her yaşta görülebilmekle beraber travmatik durumlarla karşılaşma ihtimalinin yüksek olduğu genç erişkinlerde daha sık görülür.
TSSB travmayı takiben kişilerde artan kaygı hali, olayı yeniden yaşantılama, sıkıntı verici rüyalar, olay ile ilişkili durumlardan kaçınma çabaları, aşırı irkilme hali, donuk duygusal tepkiler, etkinliklere duyulan ilgi ve katılımda azalma, çevreye yabancılaşma, odaklanma güçlükleri, uyku bozuklukları gibi belirtiler gözlenebilmektedir. Kişinin günlük yaşam kalitesi düşmeye başlar.
Örseleyici travmalar ile karşılaşmak herkeste TSSB’ye neden olmaz. Kişilik özelliklerimiz, çocukluk çağı travması, psikiyatrik hastalıklara genetik yatkınlık, kadın olmak, yakın geçmişte strese neden olan yaşam olayları, kontrol merkezinin iç kaynaklı (insan) olmaktan çok dış kaynaklı(doğa) olduğu algısı gibi kolaylaştırıcı etmenler tanımlanmıştır.
TSSB travmadan bir süre sonra gelişir. 1 hafta kadar kısa yada 20 yıl kadar uzun bir süre sonra gelişebilir.
Tedavi edilmese bile hastaların %30unda iyileşme bildirilmiştir. Sosyal desteği iyi ve ek bir psikiyatrik rahatsızlığı olamayan bireylerde iyileşme hızlı olabilmektedir. İhtiyaç halinde ilaç tedavisi ve psikoterapi faydalı olmaktadır.